1 voor allen, allen voor 1

De tijden zijn veranderd. Iedere organisatie ervaart scherpere concurrentie. Marges komen onder druk te staan. De kunst om onderscheidend te blijven is lastig. Dit vereist slagvaardigheid en wendbaarheid van de organisatie. Tegelijkertijd wordt de broekriem aangetrokken; dezelfde hoeveelheid werk of meer, moet met minder mensen gerealiseerd worden. Ontwikkelingen waardoor wij veel meer op elkaar aangewezen worden. Wat voor cultuur vraagt dat? In ieder geval niet een cultuur waar wij de muren rondom onze afdelingen hoog optrekken, zoveel mogelijk best practices voor onszelf houden en elkaar de loef afsteken. Het vraagt om een cultuur van 1 voor allen, allen voor 1.

Ik vind dat slagkracht en wendbaarheid niet alleen bereikt worden door efficiënte processen, kennis en kunde. Om snel te reageren op de omgeving, innovatief te zijn en kwaliteit te leveren, zal je goed van elkaar moeten weten wie, wat, doet. De kracht van een succesvolle organisatie zit in de gemeenschappelijke betrokkenheid. Servant Leadership (R.K. Greenleaf) realiseert deze betrokkenheid. Het staat voor mij voor resultaatgericht managen vanuit verbinding, eenheid en betrokkenheid. Het gaat verder dan leiderschap vanuit het management. Het doet een dringend appèl op iedere medewerker om zijn verantwoordelijkheid te nemen het beste uit zichzelf en zijn collega te halen.

Onderstaand volgen de 10 karakteristieken van Servant Leadership. Een aantal heb ik iets uitgewerkt. Ga eens na in hoeverre deze in jouw organisatie aan de orde zijn. Stel dat je per onderdeel een cijfer moet geven, wat scoor je dan? En als een van deze kenmerken ontbreekt wat merk je daar dan van?

1 Luisteren

Dit is onbevooroordeeld luisteren. Als het gaat om organisatie slagkracht, dan is het van belang dat wij goed naar elkaar kunnen, maar vooral, willen luisteren. Wees je bewust van je vooroordelen en gedachten voordat je een gesprek met iemand aangaat of nadat je iemand hebt gesproken. Deze belemmeren ons om tot de kern van een vraagstuk te komen of de beste oplossing te genereren. Daag jezelf uit je vooroordeel te toetsen, of nog beter, probeer je vooroordeel los te laten en onbevangen met iemand in gesprek te zijn.

 2 Empathie

Het inlevingsvermogen dat nodig is om vanuit respect met elkaar om te gaan. Iedereen moet worden aangesproken op zijn verantwoordelijkheid. Besef daarbij dat iemand onaardig kan doen en tegelijk aardig kan zijn. Vanuit deze nuancering ontstaat respect voor de ander. De wendbaarheid van een organisatie zit in het snel kunnen anticiperen. Om dat te kunnen, moet je als organisatie als eenheid bewegen. Dit vraagt dat jij weet waar de ander mee bezig is en hoe zich dat verhoudt tot jou.

3 Heel maken

Steek elkaar de hand toe als je ziet dat de andere moeite heeft om iets voor elkaar te krijgen. Zowel de slagkracht als de wendbaarheid, wordt gerealiseerd door joint forces. Als je weet wat elkaars uitdagingen zijn, wees dan ook bereid elkaar te helpen door informatie, ervaring, kennis en kunde te delen. Wijs iemand niet af, maar ondersteun.

4 Bewustzijn

Wees je bewust van je eigen waarden. Waar sta jij voor? Hierdoor werk je vanuit je kracht. Neem verantwoordelijkheid en daag jezelf uit vanuit je eigen waarden te handelen. Passen jouw waarden niet bij de organisatie? Vraag jezelf dan af hoeveel energie je werk van je vraagt. Als dit te veel is, wat kan je dan doen om hier meer balans in te krijgen. Daag ook je collega uit met de vraag waar hij voor staat en hoe hij dit invult.

5 Overtuigen

Dit betreft richting geven en mensen in beweging krijgen. De meest duurzame manier is richting geven met oog voor de twijfels en zorgen van de ander. Als wij de lastige zaken niet bespreekbaar maken, dan doen wij dingen half. Bespreek vanuit de doelstellingen wat iemand nodig heeft om in beweging te komen.

6 Conceptualiseren

Ieder mens heeft een stip aan de horizon nodig om gemotiveerd te blijven. In een organisatie is dit de visie en strategie. Hoe inspireert het jou in je werk? En wat doe jij eraan als je de visie niet kent?

 7 Inzet voor mens

Iedereen kan een bijdrage leveren aan de persoonlijke ontwikkeling van de ander. Wanneer wij onze omgeving het beste gunnen, komt ook het beste naar boven. Open deur? Tuurlijk en toch zie ik het zelden in praktijk uitgevoerd. Wat doe jij hieraan?

8 Vooruitzien
9 Rentmeesterschap
10 Bouwen aan gemeenschap

Servant Leadership gedeelde verantwoordelijkheid

Heeft HR een centrale rol in het introduceren van Servant Leadership? Nee, het is een verantwoordelijkheid van iedere medewerker. De slagkracht en wendbaarheid van een organisatie zit nou juist in het individueel leiderschap van iedere medewerker. HR heeft wèl de integrale positie in een organisatie. Zij kan hierdoor Servant Leadership introduceren en als een olievlek doen laten verspreiden.

Tenslotte benadruk ik dat Servant Leadership meer behelst dan deze karakteristieken. Voor meer informatie verwijs ik dan ook graag naar het Nederlands Instituut voor Servant Leadership, www.nivsl.nl.

Uit naam van de passie voor het vak!

Er zijn van die beroepen waar je vanuit je binnenste voor kiest, ook wel passie. Denk aan,bijvoorbeeld dokter, piloot, kunstenaar of onderwijzer. Deze mensen herken ik aan hun betrokkenheid en oprechte liefde voor het vak. De keerzijde is dat als de passie geen aansluiting vindt met de praktijk, deze omslaat naar frustratie. Refererend aan een eerder blog, zie ik dit in het onderwijs gebeuren. Dit doet mij pijn, omdat het zoveel waard is dat wij ons vak uitoefenen vanuit  verbondenheid en passie.

De ontwikkeling in vogelvlucht
Ik ben van mening dat de docenten in het onderwijs nog net zo betrokken zijn bij hun vak als vroeger. De wereld waarin de docent zich tegenwoordig beweegt is naar mijn idee wel wezenlijk veranderd. Deze kent veel meer regels en procedures en wij zijn veel veeleisender geworden. Deze veranderingen hebben weinig verbinding met de waarden en ambities van de docent.  Het gevolg is dat zijn ambities ondergesneeuwd raken, hij niet meer herkend wat hij aan het doen is en het gevoel krijgt zaken niet meer onder controle te hebben (in praktijk vertaald dit zich in de beleving van hoge werk -en tijdsdruk). Uiteindelijk kan dit ertoe leiden dat hij besluit het onderwijs te verlaten. Dit met pijn in het hart, omdat de liefde voor het vak zich niet laat wegsturen. 

Terug naar de basis
Het is mij veel waard om deze beweging om te buigen door met jou terug te gaan naar de basis. De basis is jouw motivatie om in het onderwijs te willen werken. Deze is destijds ontstaan uit jouw waarden en ambities. Ze waren toen en zijn nog steeds de energizers om met plezier en betrokkenheid je werk te doen. Ze hebben geinspireerd om destijds je opleiding af te maken. Door weer terug te gaan naar de basis vind je de inspiratie om weer verbinding te krijgen tussen wat jij belangrijk vindt in het werk en de alledaagse praktijk. Hiermee krijg je weer controle op zaken, waardoor het gevoel van werk- en tijdsdruk zal afnemen. 
Ik weet natuurlijk ook dat de praktijk weerbarstig is en zich niet zomaar laat verbinden. Weet dat je hier niet alleen in staat! De docenten die ik heb gesproken bevestigen, dat het fijn zou zijn om weer meer aandacht te hebben voor hun ambitie. Ze zeggen ook angstig te zijn, omdat zij verwachten dat hun ambities niet te verenigen zijn met de praktijk. Ik zie dat de angst overheerst en het collectief in haar greep houdt. Het is echter mijn stellige overtuiging dat jouw passie en de weerbarstige praktijk verenigbaar zijn. Het zou zo mooi zijn als je de liefde voor het vak inzet om dit te doorbreken.

Stap voor stap
Wat ik dus eigenlijk zeg is: ga terug naar je hart! Zet je ratio even wat zachter. Het gaat nu niet om meer kennis of verbetering van vaardigheden. Het gaat nu om jou als persoon, waar jij voor staat en hoe jij weer de verbinding krijgt met de praktijk.
Het is een andere manier om naar de praktijk te kijken; meer bewust-wording van jezelf. Dit vraagt tijd en het kan lastig zijn om dit in je eentje weer helder op het vizier te krijgen. Ik en anderen met mij, willen en kunnen hierbij ondersteunen. Individueel of nog mooier in een klein groepje, zijn er tal van manieren om dit bereiken. Het is zoveel waard om jezelf weer terug te vinden in een veeleisende onderwijs wereld. Laat weten of je met dit proces ervaring hebt en gebruik dit blog om je ervaring te delen. Wil jij met mij en/of andere van gedachten wisselen, dan kan dat natuurlijk ook. Denk er maar eens over na.