Leiderschap: een heleboel van hetzelfde.

 

Leiderschap: een heleboel van hetzelfde

Het zal voor niemand onlogisch klinken dat leiderschap een cruciaal fenomeen is voor mens en maatschappij. Uit een artikel over Dienend Leiderschap begreep ik dat deze vorm van leiderschap nog wordt geassocieerd met een softe, niet resultaatgerichte vorm van leiderschap. Het idee dat er kennelijk verschillende vormen van leiderschap in een organisatie zijn, is voor mij onbegrijpelijk. Leiderschap is een op zichzelf staand begrip. Een greep uit de vele definities leert ons het volgende:
Transformationeel leiderschap
Transformationele leiders beïnvloeden hun ondergeschikten op verschillende manieren. Door het geven van het goede voorbeeld, het intellectueel stimuleren van de volgelingen, het bouwen van een groepsgevoel, de inspirerende uiteenzetting van een toekomstvisie en het echt inleven in diegenen die worden aangestuurd, worden ondergeschikten gemotiveerd. Door de invloed van de transformationele leider worden volgelingen als het ware getransformeerd, wat geuit wordt in een toename van het zelfvertrouwen, groepsgevoel en binding aan de leider en de organisatie. (http://educatie.ntr.nl/leidersgezocht/3003615/transformationeel-en-transactioneel-leiderschap/?preview=true)

Transactioneel leiderschap

Waar de transformationele leider zich meer richt op de mens zelf en deze stimuleert alles uit zichzelf te halen, richt de transactionele leider zich op de taak die uitgevoerd dient te worden. Een transactionele leider maakt duidelijk inzichtelijk hoe de taak tot een goed einde moet worden gebracht, geeft aan welke hulpbronnen en middelen ingezet worden en zal communiceren welke beloning tegenover de verwachte geleverde prestatie staat. Daarnaast zal de transactionele leider er voor zorg dragen dat de organisatie condities optimaal zijn, opdat de volgelingen de taak succesvol tot uitvoer kunnen brengen. De transactionele leider houdt de uitvoer van de taak nauwgezet in de gaten, en grijpt in voordat het dreigt fout te gaan. Leiderschap, dat volgelingen stimuleert boven verwachtingen te laten presteren.  (http://educatie.ntr.nl/leidersgezocht/3003615/transformationeel-en-transactioneel-leiderschap/?preview=true)

Dienend leiderschap (Servant leadership) 

Een dienend leider richt zich primair op de groei en het welzijn van de mensen om hem heen en hun omgeving. Traditioneel leiderschap handelt vanuit de behoefte van de organisatie;leiderschap vergroot met name de macht en invloed van de manager. De dienend leider deelt zijn invloed en neemt de behoefte van zijn mensen als uitgangspunt.Hij ondersteunt hen in hun behoefte aan ontwikkeling en het optimaliseren van hun prestaties https://greenleaf.org/what-is-servant-leadership/).

Deze definities geven aan dat leiderschap in een organisatie -verbinding maken- is. Verbinding tussen in- en output, boven en onderstroom, binnen- en buitenkant, ex- en intrinsieke waarden.

De vele varianten van leiderschap leiden de aandacht af van wat in essentie leiderschap is. Soms lijken ze zelfs een poging tot ontsnapping aan deze essentie. Daarnaast wordt leiderschap veelal besproken als iets dat is weggelegd voor een select gezelschap. Iedereen heeft leiderschap in zich. Wij worden er mee geboren.

De essentie van leiderschap

In een organisatie is sprake van leiderschap als vanuit de focus op het organisatie-belang een vraagstuk driedimensionaal wordt benaderd. De drie dimensies zijn denken, doen en voelen en dienen in samenhang met elkaar te zijn.

In organisatie verband zie ik denken en doen en sluiten wij gevoel buiten. Vaak omdat dit niet professioneel wordt geacht of wellicht arbitrair. Succesvolle organisaties daarentegen hebben -het gevoel- in belangrijke mate geintegreerd in de organisatie en tonen een hoge mate van leiderschap op alle niveaus. Hierdoor zijn deze organisaties slagvaardig en wendbaar.

Wat levert het toevoegen van ons gevoel op?

Het toestaan van wat wij voelen, is de smeerolie, die de noodzakelijke nuancering in ons denken en doen aanbrengt en daarmee tot intrinsieke verbinding leidt. Dit leidt tot draagvlak, betrokkenheid en commitment. Denk maar aan een robot die de speech van Martin Luther King voordraagt of Martin Luther King zelf. Op inhoud kun je je met beiden vereenzelvigen. De robot echter, spreekt slechts vanuit de ratio. Hierdoor zal je je niet of minder verbinden met zijn boodschap en daarmee niet bereid zijn mee te gaan in hetgeen hij van jou vraagt. Martin Luther King sprak vanuit zijn hart. Hierdoor was hij in staat zijn toehoorders te inspireren. Hij gaf hen hiermee de diepere zingeving en richting die nodig is om iets te willen veranderen.

Definitie van –gevoel-

Van belang is te weten wat ik met gevoel bedoel. Te meer om te voorkomen dat het met het begrip emotie wordt verward. Gevoel en emotie zijn twee verschillende zaken. Emotie is een vorm van uiting geven aan gevoel. Het brengt een diepere beleving naar de oppervlakte.

Met gevoel refereer ik aan dat wat door het hart wordt ingegeven. Het gaat over gewaarwording, sensitiviteit en intuitie. Bewustwording van gevoel vraagt het toestaan onbevooroordeeld te luisteren naar jezelf en empatisch te zijn naar jezelf. Empathie naar jezelf betekent ook dat je je kwetsbaar durft op te stellen en dat je je inzet voor je geestelijk welzijn. Als dit gekoppeld wordt aan Leiderschap in een organisatie, dan zijn we ook in staat dit naar anderen te doen. Dat betekent dat je durft te luisteren naar de ander, dat je je kwetsbaar opstelt naar de ander en dat je je inzet voor de ander(emphatie).

Leidt het integreren van –voelen- in een organisatie niet tot oeverloze gesprekken en besluiteloosheid? Mijns inziens niet want het toestaan van ons gevoel, ontheft ons niet van onze verantwoordelijkheid resultaten te halen.

Besluiteloosheid en inefficiency  hebben te maken met het niet nemen van verantwoordelijkheid. Het niet nakomen van de verantwoordelijkheid is primair te wijten aan een gebrek aan sturing en daarmee aan leiding. Leidinggeven en leiderschap zijn twee verschillende begrippen die in de praktijk door elkaar gebruikt worden

Leidinggeven en Leiderschap
Leidinggeven is een vaardigheid die niet iedereen kan ontwikkelen. Grofweg is het tweedimensionaal: denken en doen. Je stuurt op basis van de ratio’s (kpi’s) de medewerkers aan om op de meest efficiente wijze de resultaten te behalen. Leidinggeven varieert van mens- tot resultaatgericht  en is gebonden aan een functie.

Leiderschap is verbonden met het individu. Iedereen beschikt over leiderschap.Het komt pas door de keuze van het individu zelf tot bloei. Die keuze is gerelateerd aan de vraag: neem ik de verantwoordelijkheid voor mijn leven? Wellicht niet voor iedereen een voor de hand liggende vraag. Toch ligt hierin de kiem van leiderschap. Beantwoording van deze vraag, leidt tot bewustwording van wat jouw leven is. Niet in termen van wat jou is overkomen of wat je hebt gedaan. Maar in termen van de diepere betekenis van waarden(die leiden tot gedrag) in jouw leven. Als je je zelf verantwoordelijk stelt om volgens deze waarden te leven, dan leidt dit tot zelfbewust zijn. Zelfbewust zijn is het integreren van ons denken, doen en voelen. De balans tussen deze drie, stelt ons in staat tot zelf reflectie, het leidt tot zelfvertrouwen, ruim(er)denkendheid en betrokkenheid.

Iedereen is op zijn niveau, in staat te denken, doen en voelen. Het is niet gekoppeld aan een leidinggevende functie. Als wij dit erkennen en leiderschap op individueel niveau in een organisatie ontplooien, dan zal dit leiden tot een meer succesvolle organisatie. Individueel Leiderschap leidt namelijk tot een grotere mate van betrokkenheid bij de organisatie en het nemen van verantwoordelijkheid. Het vergroot het zelfsturende vermogen van medewerkers door het vermogen tot zelfreflectie en ruimdenkendheid.

Conclusie
De vele varianten van Leiderschap leiden ons af van haar essentie. Leiderschap is vanuit de focus op het organisatiebelang het integreren van denken, doen en voelen. Iedereen is hiertoe in staat en wij beperken het succes van de organisatie als wij dit slechts toedichten aan diegene in leidinggevende functies. In organisatie context betekent leiderschap: gehoor geven aan gevoel (intuitie) voor een bepaalde richting, dat wij deze richting toetsen en vertalen naar bedrijfseconomische doelstellingen (denken) en dat wij met gevoel (empathisch, luisterend naar de ander en kwetsbaar) handelen om richting en doelstellingen te realiseren (doen).